Leeg die emmer eerst!

Soms zit het allemaal tegen. Heb je wel eens zo'n dag? Nadat je het vraagstuk: 'Wat moet ik vandaag aantrekken?' hebt opgelost, ren je je een slag in de rondte om je kinderen op tijd op school te krijgen. De tijd begint te dringen als je uiteindelijk in de auto stapt. Het verkeer zit ook niet mee. Je wordt afgesneden door een automobilist die haast lijkt te hebben. Maar als hij je eenmaal is gepasseerd, is zijn haast plotseling verdwenen. De bestuurder, die nu voor je rijdt, remt voor elke overstekende mier. Zeer irritant! je mompelt een snel excuus als je te laat aankomt op je werk en gaat je werkkamer binnen. Op je bureau ligt een grote stapel dossiers die je vandaag nog moet wegwerken. Je kijkt bezorgd. Je bloeddruk stijgt en het zweet breekt je uit. Dat wordt avondwerk!

Je emmer stroomt over

Van binnen vervloek je je werk. Dan komt er een collega binnen die wat 'opbouwende kritiek' met je wil delen. Sorry hoor, maar op dat moment kun je dat er écht niet meer bij hebben en je reageert kribbig. Hier is sprake van de spreekwoordelijke druppel die de emmer doet overlopen. Elke tegenvaller of ieder probleem op zich kun je nog wel aan. Maar als het allemaal tegelijk lijkt te komen, is het moment aangebroken dat je emmer overstroomt. Helaas kunnen anderen dat niet aan de buitenkant zien. Ze snappen er niets van als jij vanwege een enkele opmerking of een klein akkefietje volledig uit je dak gaat.

Een menselijke reactie

Niets menselijks is ons vreemd. We reageren de hele dag op problemen die zich voordoen en op een gegeven moment stapelt de irritatie zich op. We voelen stress en zijn dan misschien even niet zo vriendelijk. De emmer stroomt over en anderen begrijpen niets van je schijnbaar impulsieve reactie. Soms lopen dingen gewoon niet zoals je wilt. Dat kan over de dagelijkse sores gaan of over je carrière. Je haalt een deadline niet, je grijpt naast die promotie of je loopt nét die ene leuke baan mis. En daar word je dan zodanig door in beslag genomen dat je het oog voor het geheel een beetje kwijtraakt. Dit alles gaat ten koste van je motivatie en je humeur. Je raakt gefrustreerd, je zoekt naar een zondebok of zwelgt in zelfmedelijden. Maar wat lost dat op? Meestal niets, want tegenslag is niet altijd te voorkomen en achteraf gepraat is achteraf gepraat.

Is die opwinding wel zo nodig?

Toch kunnen we ons op zulke momenten behoorlijk opwinden. We zijn teleurgesteld over wat er is gebeurd, we ergeren ons aan de huidige omstandigheden en we maken ons zorgen over de toekomst. Soms raken we verwikkeld in een strijd om het gelijk, waarbij we zelf wel snappen dat niemand daar als winnaar uitkomt. Maar is die opwinding wel zo nodig? Je kunt het dan toch beter maar wat relativeren: Shit happens! Inderdaad, maar laat je er niet gek door maken! Je hebt misschien geen invloed op de situatie, maar wel op hoe je daar over denkt en op hoe je ermee omgaat. Zoals in bovenstaande situaties heeft stress vaak te maken met oplopende spanning. Zoals gezegd kun je misschien wel omgaan met een beetje ongemak, maar niet als er telkens wat bij komt.

Toch zijn het niet de moeilijke omstandigheden die jouw spanning veroorzaken, maar de gedachten die je hebt over die moeilijke omstandigheden. Zodra je tegen jezelf zegt dat het je allemaal te veel wordt, wordt dat het snel ook. Je sluit je dan af van alle binnenkomende nieuwe prikkels. Ook de prettige dingen, die je energie hadden kunnen geven, ontgaan je dan. Relativeren betekent dat je dingen in verhouding blijft zien. Het lijkt misschien alsof alles tegelijk komt, maar zolang je daar niet aan toegeeft kun je meer aan. Doet zich een nieuwe moeilijkheid voor? Benader die dan apart van alle sores die je al had.

Leeg die emmmer eerst!

Neem even een moment rust of neem een stap achteruit zodat je een goed beeld hebt van het geheel. Misschien ligt er op dit moment inderdaad teveel op je bord. Misschien stroomt je emmer bijna over. Leeg die emmer dan eerst voordat die overstroomt. Al het nieuwe wacht wel! En zo niet, dan is dit het moment waarop je nee kunt zeggen. Als je in de stress schiet heb je misschien het gevoel dat de problemen waar je mee worstelt onoverkomelijk zijn en dat jij de enige persoon is die ze moet oplossen. Het tegendeel is vaak waar. Het hoeft meestal niet zo moeilijk. Relativeren biedt je vaak juist de helderheid van geest om goede keuzes te maken. Een probleem wordt geen probleem zolang jij er maar geen probleem van maakt. En lukt het je niet om een lastige situatie te veranderen? Dan is dat gewoon even niet anders. Het lijkt dan misschien alsof je de strijd verloren hebt, maar deze gedachte: 'ik kan er écht niets aan doen', geeft onmiddellijk rust.

Vanuit dit idee schreef ik het boek: Doe niet zo moeilijk, de kunst van het relativeren. Hierin beschrijf ik verschillende technieken die je kunnen helpen om je problemen vanuit een ontspannen positie te benaderen, terwijl je tegelijkertijd optimaal betrokken en gemotiveerd blijft. Dat kan goed samengaan. Ik noem deze benadering: denken vanuit een dubbel perspectief. Onbezorgd werken betekent niet dat je geen zorgen meer hebt, je maakt je er alleen niet zoveel zorgen meer over. Je kunt nu alles in verhouding zien.